Oanehaččat daddjon lea Oro Jaska nuoraidráidu seamma suorggis go Skam, ja lea jávohisvuođa birra Sámis tabuáššiin nu go omd. seksuála illastemiid birra. Ráiddu álgun lea veagalváldin man olis mii vásihit jávohisvuođa-kultuvrra Sámis, ja nuoraid sosiála ráhkisvuođarelašuvnnaid ja nieguid.

Oro Jaska filbmejuvvo Kárášjogas ja lea plánejuvvon čájehuvvot NRK:s skábmamánus.

Stuorámus buvttadeapmi
Máilmmis gos buohkat eai dovdda sámi heajastallanvieruid ráhkaduvvo dál
maid TV-ráidu Heajastallan NRK ovddas. Dat lea stuora ja divrras buvttadeapmi
mas lea olu miljovnnaid ruvnnuid stuoru bušeahtta.

Ráidu lea sámi náitalanvieruid ja heajaid birra, gosa dárbbašuvvojit 350 statistta ja árvvusge vel eambbo nai.

Dát lea Norggas stuorámus buvttadeapmi juste dál, goit olbmuid logu dáfus mat dasa dárbbašuvvojit.

Heajastallan ráhkaduvvo Åse Kathrin Vuolaba giehtačállosa vuođul.

Ráiddus šaddet 8 episoda ja lea čáhppes komedia mas oanehis áiggis ráhkkanit headjadoaluide ovdalaš beassážiid.

3000 guossi leat bovdejuvvon ja guovddážis leat njeallje oappážaga/vieljažaga geain muđui ii leat nu olu eará oktasaš, geat ovttas galget ráhkkanit headjadoaluide – ja mii das sáhttá manná boastut?

Lossa, muhto dehálaš fáddá
Filbmemiidda Kárášjogas leat oallugat čoahkkanan unna visožii gos otná filbmendáhpáhusas leat nuorat čoahkkanan festet.

Lea buorre ja huššás miellaláhki, muhto liikká leat buohkat muosis.

Sofás čohkkába guovttis Oro Jaska ráiddu neavttáriin, guovdageaidnulaš Ole Gabriel Buljo (23) ja deatnulaš Máret Áile Gaup Beaska (19) ja vuoiŋŋasteaba ovdal go filbmegohtet.

– Mus ii leat eará filbmavásáhus go veahá dubben ja unna rollaš Makta ráiddus, nu ahte dát lea leamaš hui somá ja lean olu oahppan. Erenoamáš gelddolaš lea leamaš oaidnit ja oahppat man olu bargu dákkár buvttademiin lea.

Ii Máret Áile ge leat ovdal nu olu TV-buvttadeami ja filbmema vásihan.

– Mus lea unnán dákkár vásáhus ovdalaččat, muhto dát lea duođai somá ja juoga maid sáhtášin eambbo bargat boahtteáiggis.

– Mat jurddašat giehtačállosa, mánusa, birra?

– Tihttel, «Oro Jaska», muitala juo olu. Sámis lea ain jávohisvuohta hui dábálaš. Dás lea lossa fáddá, muhto mii berrešeimmet eandalii hupmat eambbo tabuáššiid birra sámi servodagas, lohká Máret Áile.

Nuorat muitaleaba eambbo iežaska vásáhusaid birra tv-buvttadeamis.

– Mu mielas lea buot buoremus leamaš oahpásmuvvat ođđa olbmuiguin ja gávdnat ođđa ustibiid, lohká Ole Gabriel, ja dasa nivkkuha maid Máret Áile.

Guhká bargan
Vegard Bjørsmo vuoiŋŋastallá gitta čalmmiid go ain lea vuordinboddu. Son lea máŋga jagi bargan giehtačállosiin, ja oaivvilda ahte dát lea deaŧalaš fáddá.

– Dán čállit fárrolaga čeahpes olbmuiguin lea leamaš gelddolaš. Mun jáhkán dát ráidu šaddá deaŧalaš. Dát ja musihkka lea mu eallin, ja mun áiggun ain boahtteáiggis joatkit dainna, dadjá son ja joatká:

– Ja mun lean nu rámis dáinna buot buoremus bargojoavkkuin, ja buot min čeahpes sámi neavttáriiguin. Mun sávan ahte maiddái Norgga álbmot oaidná ovttaláganvuođaid min servodagaid gaskka, ja ahte dákkár ráidu de čanašii lagat oktavuođaid min gaskka.

Beassan niehkobargui
Boares leansmangárdimis Guovdageainnus leat vel eambbo olbmot sihke olgun
ja siste. Dáppe lea hui hohppos dilli, ja muhtomin dievas hušša. Otná filbmemis
leat njeallje neavttára ja áššin leat headjabovdehusat Heajastallamii.

Vuosttaš maid mearkkašit leat ahte dáppe leat hui olu nuorra filbmabargit doaimmas.

Okta sis lea guovdageaidnulaš Olena Hætta (23), gii vuosttaš geardde lea script supervisor dákkár stuora buvttadeamis.

– Mun lean aitto geargan filbma- ja TV-buvttadeami bacheloroahpuin ja
lean dán bargui ráhkkaneapmin vuos leamaš mielde unnit bargguin. Dál lean
beassan niehkobargui ja oahpan ođđa áššiid juohke beaivve.

– Leat go dákkár buvttadeamit Sámis mielde gállime geainnu ja boahtteáiggi eallinláibbi eanet sámi filbmabargiide?

– Juo, ja nu go oainnát, de leat mii oallugat dál juo. Lea nu deaŧalaš ahte min historjját bohtet mis alddiineamet, ja ahte mii ieža maid sáhttit leat mielde daid buvttadeame, maiddái stuora buvttademiid ja ahte min jietna olášii maiddái eanetloguálbmogii, lohká son.

Olu vuordámušat
Mii sirdit fas Kárášjohkii. Doppe lea ihána lágan riedja go partydoaluid leat filbmeme.

– Maid jáhkket nuorat iežas das movt ráidu vuostáiváldojuvvo miehtá riikka?

– Mun jáhkán ahte dákkár ráiddut váldojuvvojit bures vuostá Sámis, muhto ahte dat maid geasuhit norgalaččaid, go dát áššit leat oahppásat buot guovlluid nuoraide, lohká Ole Gabriel Buljo.

Guovdageaidnulaš Inga Márjá Utsi (30), geas lea okta váldorolla Heajastallan ráiddus, illuda oaidnit loahppabohtosa.

– Lea hui somá ja olmmoš oahppá olu go beassá searvat dákkár stuora buvttadeapmái, ja de dieđusge leat veahá vuordámušat dasa go gálgá TV:s oidnot. Ii dan dieđe movt dat váldojuvvo vuostá. Mun almmatge jáhkán ahte mii dárbbašit vásihit dákkár čáhppes sámi komedia, ja dát lea ge vuosttaš dán šáŋgras, dadjá son.

– Dát lea erenoamáš historjá, dakkár mii dábálaččat ii muitaluvvo filmma hámis. Viimmat boahtá muitalus dábálaš bearraša birra, ja dat lea juoga maid sáhttet miehtá máilmmi ipmirdit, lohká mielbuvttadeaddji Gákte-Biera, Per-Josef Idivuoma, Forest People doaimmaheaddji.

Son jáhkká ahte Heajastallan boahtá boktit beroštumi min iežamet historjjáide, ja háhkat vel nannoset vuođu min boahttevaš filbmabargiide ja nuorra taleanttaide.