Sara Sofia Mienna (gurut bealde) neaktá Margrethe, gii lea influencer ja váldokaraktevrra Elvira skuvlaoabbá, gean Sarah Olaussen Eira (olgeš bealde) ges neaktá. Govven: Ymer Media

Sámi ođđa filbmanásttit

Sámi vuosttaš guhkesfilbma nuoraide, «Biru Unjárga», sihke reaškkiha ja hástala identitehtagažaldagaid.


Mii leat Aurora Kinos Álttás filmma vuosttaščájálmasas. Bileahtat leat visot manihan ja sála lea dievvagoahtán.

Sullii diibmobeale ovdal čájálmasa deaivvadit oahpes ámadajuiguin. Romsalaš Amund Lode (18) gii neaktá Áslaga, ja guovdageaidnulaš Sara Sofia Mienna (18) gii fas neaktá Margrethe, leaba čiŋadan gávttiin. 

– Dát šaddá gelddolaš! Mun sávan buori responssa, dadjá Sara Sofia.

Miellagiddevaš dovdu
Vuhtto čielgasit ahte illudeaba. Neavttár guovttos boagusteaba ja ain duollet dálle geahčasteaba diibmui oaidnin dihte goas ferteba viehkališgoahtit kinoi. Vaikko leaba ovdal oaidnán filmma, de lea sudnuide goitge miellagiddevaš oaidnit filmma ođđasiid ja vásihit gehččiid responssa.

– Mun lean vissa golmma geardde juo oaidnán filmma, lohká Amund ja joatká:

– Dat lea hui ártet oaidnit iežan stuora šearpmas, muhto lea goitge hirbmat somá. Lea áibbas eará dovdu go dán filmma geahčan, dan ektui go eará filmmaid. Mun dovddan ahte dán oainnán áibbas eará ládje, ahte dego analyseren iežan neaktima ja nu ain.

Soai leaba ge áibbas ođđa neavttárat. Biru Unjárga lea dán guovtto vuosttaš neaktinvásáhus.

Sara Sofie muitala ahte go ieš oinnii filmma vuosttaš geardde, de badjánii sihke ártegis ja miellagiddevaš dovdu.

– Álggos lei hui ártet oaidnit dan. Mun ge viggen analyseret filmma ja iežan neaktima. Muhto dál go lean moddii oaidnán, de nagodan eambbo návddašit dan.

Neavttárat Iŋgá Elisá Påve Idivuoma (gurut bealde), Sara Sofia Mienna, Sarah Olaussen Eira, Amund Lode ja Áslat Máhtte Gaup. Govven: Ymer Media

Biru Unjárga lea 15-jahkásaš Elvira (Sarah Olaussen Eira) birra gii orru Unjárggas iežas etniin. Filmma álgogeahčen boahtá ovdan ahte Elvira áibbaša guhkás eret ja ahte vásiha identitehtakriisa.

Sutnje lea muitaluvvon ahte áhčis, gean ii leat goassege deaivan, lea dánskalaš. Son atná árvvus dán oasi iežas identitehtas, go ii han son sáhte leat dušše sápmelaš, nu movt ieš lohká. Muhto áššit álget fargga endorii mannat go su duohta áhčči iđista.

Identitehtagažaldagaid seaguhit humoriin
Fargga álgá filbmačájálmas. Olbmot leat borragoahtán popkornaid ja bruvssa šlaggagoahtán. Filmma rešissevra, Egil Pedersen, lea kinofeaskáris ráhkkaneame ovdanbuktit filmma, ja ságastallá neavttárriigguin gullat leat go gergosat. 

Mii čohkkedit beavdegurrii suinna ja ságastallat veaháš suinna maid.

Egil moddjá ja muitala ahte dá gal lea niehku mii lea ollašuvvan.

– Dát gal lea áibbas jáhkkemeahttun! Mii han leimmet aitto Torontos ja leat hirbmat rápmásat go leat doppe beassan čájehit filmma. Doppe reške hui olu geahčadettiin, ja bukte olu buriid gažaldagaid ja responssa, dadjá Egil.

Son namuha nai filmma váldoneavttára, Sarah Olaussen Eira, ja muitala ahte son ánssáša visot rámi.

– Sarah lagamusat orrot illudeame hirbmosit, ja ii leat imaš ge. Sámi ođđa filbmanásti! Deháleamos lea ahte neavttárat ožžot dan rámi maid ánssášit. 

Iŋgá Elisá Påve Idivuoma (olgeš bealde) neaktá Elvira eatni. Govven: Ymer Media

Identitehta lea fáddá mii dávjá lea čadnon sihke sápmelaččaide ja nuoraide. Rešissevrras Egilis lei mihttu čájehit earálágan identitehtagažaldagaid. Dál ferte dávjá gávnnahit leat go sápmelaš, bonju, dánskalaš, áhčči dahje influencer. Leat go duođaid nu movt ieš láhttet, dahje lea go dus dušše máska alde juohke beaivve?

– Danin lea ge dehálaš dákkáriid muitalit humoriin, dalle sáhttá leat álkit maŋŋelaš hupmat dáid áššiid birra, dadjá Egil.

Neaktinmiella gullán
Dál go Amund ja Sara Sofia leaba geargan filbmabargguiguin ja beassan vásihit neaktima ja filbmema, de lea lunddolaš jearralit lea go dá juoga mainna háliidivččiiga joatkit. 

– Jus boahtá vejolašvuohta, de gal áiggošin áinnas eambbo neaktit, vástida Amund.

Son čilge ahte lea miellagiddevaš ja somás bargu čuovvut filbmenproseassa, ja ahte dás oahppá hirbmat olu. Ja buoremus oassi lea oahpásnuvvat ođđa olbmuide.

– Mus gal nai šattai miella eambbo neaktit. Jus bohtet vejolašvuođat, de gal daid dohppen. Filbmenbáiki han šaddá dego fantasiijabáiki gos beassá stoahkat, ja doppe oahpásnuvvá earáide. Mii leat buohkat dál buori olbmážagat, ja dat lea hirbmat somá, dadjá Sara Sofia.